یهودیت (به عبری: יהדות، Yahedut) دین، فلسفه و روش زندگی قوم یهود می باشد.[۱] یهودیت، نخستیندین ابراهیمی و نیز به عقیدهٔ بسیاری، نخستین دین سازمان یافتهً یکتاپرست به شمار می‌رود.[۲][۳] توراه (به انضمام نوییم و کتوویم، که مجموعا تنخ نامیده میشود) کتاب مقدس یهودیت است. یهودیت شامل مجموعه گسترده ای از دیدگاههای مذهبی، تشریفات، شاخه ها، و متون مذهبی می باشد. امروز اکثر یهودیان پیرو سه شاخه ارتدوکس، لیبرال، و محافظه کار میباشند، و اقلیتی هم پیرو بازسازی خواه، قراییم، و یهودیت اومانیستی هستند؛ از لحاظ دیدگاههای مذهبی این شاخه ها بسیار متفاوت هستند. در حالی که یهودیان ارتدوکس باور به وحی تورات از طرف خدا، پیروی سخت از قوانین مذهبی، و ظهور مسیحای موعود هستند، یهودیان لیبرال باور به زندگی مدرن، استقلال شخصی، آزاد اندیشی هستند. به باور یهودیان مذهبی، یهودیت پیمان خدا با بنی اسرائیل است. همچنین یهودیت کانون بیشتر متون و سنت‌های ادیان ابراهیمی است و تاریخ، اصول و اخلاق آن بر ادیان مسیحیت، اسلام، و بسیاری از مذاهب دیگر تاثیر به‌سزایی گذاشته‌است. بر طبق قوانین یهودیت، چه نو کیشان و چه افرادی که از مادری یهودی متولد شده‌اند،یهودی خطاب می‌شوند. گرچه یهودیت یک دین است، ولی یهودیان یک گروه قومی-مذهبی بحساب می آیند.دین یهودیت دارای تاریخ پیوستهً سه تا چهار هزار ساله می‌باشد. یِهود (יְהוּדָה)، واژه‌ای عبری است، به معنای ستوده و همچنین صفتی اکتسابیست که به ساکنین یهودیه، قسمتی از سرزمین اسراییل که سبط یهودا بر آن زندگی می‌کردند، داده میشود، ولی همچنین برخی معتقدند در گذشته همه بنی اسرائیل را نیز به این نام خوانده‌اند.[۴] در ایران از عنوان «جهود» و «کلیمی» یعنی پیرو موسی کلیم الله نیز برای نامیدن یهودیان استفاده میشود.به باور یهودیان مذهبی، اصل یهودیت از وعده خدا با ابراهیم، اسحق، و یعقوب شروع می شود، و رسما با نزول قوانین تورات به موسی و ورود بنی اسرائیل به سرزمین موعود کامل می شود. پیروان یهودیت در بسیاری از کشورهای جهان ساکن هستند. جمعیت یهودیان جهان 13,746,100 نفر(17,936,400، شامل افرادی که بر حسب هلاخا یهودی قلم داد نمی شوند)، معادل حدود 0.19٪ جمعیت جهان می‌باشد.[۵]حدود 6.1 میلیون نفر ساکن اسرائیل و 5,275,000 (6.8 میلیون کل) نفر ساکن ایالات متحده آمریکا و 1.5 میلیون نفر دراروپا، و مابقی دراقیانوسیه، قاره آمریکا و آفریقا ساکنند. بسیاری از قوانین مدنی و اصول و اخلاق اندیشه‌های سکولار غرب از جنبه‌ها و دیدگاههای یهودیت که مبنای مسیحیت بوده‌است منشا می‌گیرند. یهودیان ایران دارای تاریخ 2,700 ساله هستند و برحسب آمار 1391، 8،756 یهودی ساکن ایران هستند.[۶]
محتویات
[نهفتن]
اعتقادات و فلسفه یهود[ویرایش]
این بخش از این نوشتار خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.فلسفه یهودی از تبیین بنی‌اسرائیل از سرچشمه جهان هستی و صفات ذاتی و فاعلی خدا به گونه‌ای فلسفی نشأت می‌گیرد. از این‌رو، کتاب مقدس عبری که تنخ نامیده میشود؛ منبع بنیادینی‌است که فلسفه یهودی بر اساس آن استوار می‌گردد. خاخام‌ها در دوره تنائیم، که در فاصله قرن اول قبل از میلاد تا قرن دوم بعد از میلاد است، و خاخام‌های دوره امورائیم که، بین قرون دوم و ششم میلادی‌است، چنین بینشی را نسبت به خدا و ارتباط آن با کیهان به روشی مشابه ادامه دادند. این اندیشه‌ها موضوعاتی چون وحدت، علم مطلق، قدرت مطلق، خیرخواهی خدا، اسرائیل و رسالتی که در قبال امت‌ها دارد، مفهوم ماشیح و نجات، هدف و قلمرو شریعت و هلاخا را دربر می‌گیرد. علاوه بر تلمود، در میشنا و میدراش نیز توجه دانشمندان به بحث‌های الهیاتی و فلسفی در چهارچوب تفکر یهودی معطوف شد. علاوه بر این، کابالا و متون عرفانی یهودیت نیز مشتمل بر پژوهش‌های نظری پیچیده‌ای درباره سیر آفرینش و ذات خداوندی‌است.
مفهوم ذات خدا[ویرایش]
این بخش از این نوشتار خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.
ذات انسان[ویرایش]
این بخش از این نوشتار خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.
خوبی و بدی[ویرایش]
این بخش از این نوشتار خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.
اصول دین[ویرایش]
یهودیان معتقدند موسی ده فرمان و تورات را از کوه سینا با خود پایین آورد. و به جز پنج کتاب (سفر) موجود، تورا محتوای دیگری هم دارد که آن را میشنا یا تورای شفاهی هم می‌نامند که در آن توضیح می‌دهد، چگونه می‌توان قوانین پنج سفر را انجام داد. تفسیری که بر میشنا نوشته شده‌است گمارا نام دارد و این دو کتاب را با هم تلمودمی‌نامند.
یهودیان سنتی معتقدند خداوند تورای مکتوب و شفاهی را به موسی داد و او آنها را با رعایت امانت به یهودیان رسانید و آن چه که امروز در دست ماست هم دقیقا همان نسخه اولیه است و همه دستورات آن باید اجرا شود.
یهودیان لیبرال می‌گویند تورات الهام خداوند است اما انسان‌ها آن را نوشته‌اند و دستورات اخلاقی آن همیشه لازم الاجرا هستند، بر خلاف بسیاری دستورات آیینی که امروزه لازم نیست انجام شوند.
در یهودیت به بحث گذاشتن فرمان‌ها و تحقیق درباره چگونگی اجرای آنها حرکتی مثبت تلقی میشود. تلمود پر است از قصه‌های کسانی که در این موارد با هم بحث می‌کردند. لطیفه‌ای در این باره هست که می‌گوید «دو یهودی، سه نظر». برخی از این نظرات را همه یهودیان پذیرفته‌اند اما برخی دیگر هنوز مورد بحث هستند.
امروزه یهودیت رهبر واحدی ندارد که تصمیم بگیرد فرمان‌ها راچگونه باید اجرا کرد یا به چه چیز باید اعتقاد داشت. یهودیان اعتقادات و نظرات مختلفی دارند.
ده فرمان را همه یهودیان در پای کوه سینا شنیدند. این خاصیت ده فرمان است اما یهودیان در مورد این که که تمام ششصد و سیزده دستور تورا به یک اندازه اهمیت دارد اتفاق نظر ندارند.
یهودیت داگما(اصول عقاید) رسمی ندارد، هیچ مجموعه عقایدی نیست که یک یهودی باید باور داشته باشد، و در واقغ اعمال مهمتر از عقاید هستند. در طول تاریخ علمای یهود سعی به ایجاد اصول دین کردند، معروفتربن آنهاموسی بن میمون یک معلم معروف یهودی در قرن دوازدهم میلادی بود که فهرست اعتقادات سیزده گانهٔ یهودیان را چنین تنظیم کرد:
- خدا همه چیز را خلق نمود و هم چنان همه چیز را اداره می‌کند.
- تنها یک خدا وجود دارد که در همه چیز کامل است.
- خدا بدن ندارد و شبیه هیچ چیزی در این دنیا نیست.
- خدا همیشه بوده و همیشه خواهد بود.
- انسان‌ها باید تنها برای خدا عبادت کنند.
- کلام تمام انبیای بنی اسراییل درست است.
- پیش گویی‌های موسی درست است و او بالاترین پیامبری است که بوده و خواهد بود.
- خدا تورات را به موسی داد.
- تورات تغییر نخواهد کرد و تورات دیگری هم نخواهد آمد.
- خدا افکار و اعمال همه را می‌داند.
- خدا کسانی را که از دستوراتش پیروی می‌کنند پاداش و مخالفینش را عذاب خواهد داد.
- ماشیح خواهد آمد.
- خدا مردگان را به زندگی بر خواهد گرداند.
هلاخا[ویرایش]
این بخش از این نوشتار خُرد است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.
هلاخا (به عبری: הלכה)، به مجموعه قوانین شریعت یهود گفته میشود، قوانینی که از تنخ، تلمود و خاخام‌ها و همچین آداب و رسوم یهودیان ناشی می‌گردد.
ده فرمان[ویرایش]
ده فرمان این‌ها هستند:
- به خدا اعتقاد داشته باشید
- جز او کسی یا چیزی را نپرستید تصویری یا مجسمه‌ای را به عنوان خدا نسازید به آن ارادت نورزید و آن را تعظیم نکنید
- نام خدا را بیهوده نبرید
- شبات نگه دارد یعنی در روز هفتم استراحت کنید
- به والدین خود احترام بگذارید
- قتل نکنید
- زنا نکنید
- دزدی نکنید
- شهادت دروغ ندهید
- به مال دیگری حسد نورزید
قوانین هفتگانه نوح[ویرایش]
هفت فرمان اخلاقی است که بر اساس تلمود و توسفتا، از سوی خدا به نوح داده شد و تمام آدمیان باید از این دستورها اطاعت کنند؛ اگر هم غیریهودیان به این هفت فرمان پایبند باشند و آنها را رعایت کنند، به رستگاری می‌رسند.
- ممنوعیت بت پرستی: بت نپرستید.
- ممنوعیت قتل: خون کسی را به ناحق بر زمین نریزید، خودکشی نکنید و فرزندان خود را نکشید و قربانی نکنید.
- ممنوعیت زنا: زنا نکنید.
- ممنوعیت قسم ناروا: سوگند ناروا نخورید و تهمت نزنید.
- گوشت حیوان زنده و خون را نخورید.
- عدل و داوری را برپا سازید.
- تشکیل دادگاه شرعی برای نظارت بر انجام شش فرمان مورد اشاره.
آخرت و زندگی بعد از مرگ[ویرایش]
در نخستین نوشته‌های تنخ یهودی، سخنی از زندگی پس از مرگ، کیفر و پاداش، بهشت و جهنم نمی‌رود. اعتقاد بر این بود که مردگان به سرزمین مردگان که شئول نامیده می‌شد، می‌روند. مرگ زودرس، کیفر خدایی دانسته می‌شد که بدکاران و کافران به آن دچار می‌شوند[۷] و زندگی طولانی بالاترین خوش‌بختی دانسته می‌شد.[۸]؛ زندگی پس از مرگ نامشخص تلقی می‌گردید.[۹] ظاهراً به این دلیل که مردم همسایه اسرائیل، به زندگی پس از مرگ به شیوه زندگی در قبر باور داشتند؛ اسرائیلیان از آنها دوری می‌جستند. بنی‌اسرائیل، از دفن کردن اشیاء در گورها پرهیز می‌کردند؛ زیرا انسان را از خاک می‌دانستند که به خاک بازمی‌گردد.[۱۰] در دوره‌های بعدی، باور به آخرت در بین یهودیان به وجود آمد. در کتاب حکمت آمده‌است:
آری، خداوند به راستی انسان را نابودناشدنی آفریده‌است؛ چنان‌چه خود نابودناشدنی‌است.[۱۱]
در تلمود آمده‌است:
اگر کسی برانگیخته شدن مردگان را نفی کند، در روز رستاخیز بهره‌ای نخواهد برد.[۱۲]
- ماشیح یا مسیح کسی است که به اعتقاد یهودیان ظهور خواهد کرد و نجات دهنده آنها خواهد بود.
مایکروسافت ورد